EU Dictatortje Ursula eindelijk in de problemen - Maar onderschat haar niet

Von der Leyen in het nauw: EU-Hof tikt Commissie op de vingers in ‘Pfizergate’  versus Von der Leyens machtshonger en de sluipende centralisatie van de EU

Op 14 mei 2025 heeft het Europees Gerechtshof een vernietigend oordeel geveld over de Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen. De Commissie heeft volgens het Hof ten onrechte geweigerd om sms-berichten tussen Von der Leyen en Pfizer-CEO Albert Bourla openbaar te maken. Deze berichten werden uitgewisseld tijdens de onderhandelingen over een megacontract voor 1,8 miljard COVID-19-vaccindoses ter waarde van €35 miljard .

Het Hof oordeelde dat de Commissie geen geloofwaardige uitleg heeft gegeven over het ontbreken van de berichten en daarmee het beginsel van goed bestuur heeft geschonden. De Commissie beweerde dat de sms’jes niet als officiële documenten gelden vanwege hun “vergankelijke aard”, maar het Hof verwierp dit standpunt en benadrukte dat ook digitale communicatie onder de transparantieregels valt . 

De zaak, in de media aangeduid als ‘Pfizergate’, heeft geleid tot felle kritiek op Von der Leyen. Critici verwijten haar een gebrek aan transparantie en het omzeilen van reguliere aanbestedingsprocedures. Eerder, als Duits minister van Defensie, werd ze al bekritiseerd voor het toekennen van miljoenencontracten via privéberichten, waarbij sms’jes werden verwijderd tijdens onderzoeken .

Hoewel de Commissie heeft aangegeven het vonnis te bestuderen en mogelijk in beroep te gaan, blijft de vraag of de betreffende sms-berichten ooit openbaar zullen worden. Het Hof benadrukte dat de Commissie moet verduidelijken of de berichten zijn verwijderd en, zo ja, of dit opzettelijk is gebeurd . 

Deze uitspraak wordt gezien als een mijlpaal voor transparantie binnen de EU en zet druk op de Commissie om haar informatiebeleid te herzien. Het versterkt de roep om meer openheid in besluitvormingsprocessen, vooral bij deals van dergelijke omvang en impact.

Of Von der Leyen haar positie kan behouden te midden van deze controverse is onzeker. Het vertrouwen in haar leiderschap is aangetast, en de roep om verantwoording klinkt steeds luider. De komende weken zullen cruciaal zijn voor haar politieke toekomst en voor de geloofwaardigheid van de Europese instellingen. Voorlopig zit ze strak in het zadel en ze verstevigt haar macht richting totale onaantastbaarheid.

De recente veroordeling van de Europese Commissie door het Europees Hof in de ‘Pfizergate’-zaak komt niet uit het niets. Het past in een bredere trend van machtsconcentratie onder Ursula von der Leyen, die volgens meerdere analyses van Politico uit is op niets minder dan de alleenheerschappij over de Europese Unie.

Politico beschrijft hoe op de dag van Donald Trumps inauguratie in januari 2025 alle communicatieadviseurs van EU-commissarissen bevel kregen om uitsluitend Von der Leyens officiële boodschap te delen op sociale media. Eigen inbreng werd strikt verboden - een situatie die Eurocommissarissen nooit eerder hadden meegemaakt. De idioten genoemd Eurocommissarissen hebben haar recent herkozen. Zegt veel over het inzicht van de Eurocommissarissen.

Sinds het begin van haar tweede termijn is haar greep op de communicatie en beleidsvoering nog strakker geworden. Haar inner circle controleert ieder aspect van het EU-beleid en communicatie, waarbij het Europees Parlement grotendeels buitenspel wordt gezet.

Een illustratief moment was haar longontsteking in januari 2025. Terwijl ze in het ziekenhuis lag, bleef ze weigeren de leiding tijdelijk over te dragen. Dit leidde tot het afzeggen van cruciale vergaderingen, waaronder een presentatie van Mario Draghi’s economische herstelplan.

Von der Leyens autocratische stijl was ook al zichtbaar in haar eerste termijn, toen ze persoonlijk met Pfizer onderhandelde over miljardencontracten, buiten de formele EU-aanbestedingsprocedures om - wat leidde tot scherpe veroordeling door de Europese Ombudsman. Maar ze bleef zitten.

In juni 2024 stelde ze voor om de financiële macht van de EU onder haar directe zeggenschap te centraliseren. Eind dat jaar volgde een herzien plan dat haar controle over het volledige EU-budget van 1,2 biljoen euro zou versterken. Tijdens de presentatie van dit plan stelde ze zelfs voor om lidstaten onder druk te zetten met het geld, om economische hervormingen af te dwingen.

Terwijl autocratische tendensen elders fel worden bekritiseerd, lijkt Europa zelf in ijltempo richting gecentraliseerde machtsuitoefening te racen - met Ursula von der Leyen aan het roer.